YANGINLARDA HUKUKÎ SORUMLULUKLAR VE MEVZUAT

I. GİRİŞ

21 Ocak 2025 tarihinde Bolu’nun Kartalkaya Kayak Merkezi’nde bulunan Grand Kartal Otel’de meydana gelen ve en az 78 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan yangın, kamuoyunda derin bir infial yaratmıştır. Fedailer Hukuk Bürosu olarak hayatını kaybeden canlarımıza Allah’ tan rahmet, ailelerine sabır ve yaralılarıma acil şifalar diliyoruz. Bu trajik olay, yangın güvenliği konusunda yasal düzenlemelerin yetersizliği, denetim mekanizmalarının etkin işletilmemesi ve sorumluların hukuki durumlarına ilişkin önemli tartışmalara yol açmıştır.

II. HUKUKÎ İNCELEME

A. Yangın Güvenliği Konusunda Yürürlükteki Mevzuat

• Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik: Yönetmelik’in 124. maddesi, bina sahipleri veya işletmecilerinin yangın güvenliğinin sağlanmasından birinci derecede sorumlu olduklarını düzenlemektedir. Buna göre, otel gibi kamuya açık yerlerde yangın tahliye planlarının hazırlanması, yangın algılama ve söndürme sistemlerinin kurulması zorunludur. Yönetmelikte öngörülen eksikliklerin giderilmemesi durumunda hukuki yaptırımların devreye girmesi mümkündür.
• 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu: Turizm tesislerinin denetimi esasen Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bırakılmıştır. Bakanlık, bu tesislerin yangın güvenliği standartlarına uygun hale getirilmesinden ve denetimlerinin yapılmasından sorumludur. Denetim yükümlülüğünün ihmal edilmesi halinde kamu görevlileri hakkında görevi kötüye kullanma suçu gündeme gelebilir.
• Yangın Güvenliği ve Kamu Denetimi: 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında belediyelere yangın güvenliği konusunda denetim yetkisi verilmiştir. Ancak bu yetki genellikle belediyelerin itfaiye teşkilatları üzerinden yürütülmektedir. Etkin denetimlerin yapılmaması durumunda hem idari hem de cezai yaptırımlar devreye girebilir.

B. Yangın Sonrası Ceza Hukuku Kapsamında Değerlendirme

• Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 85: Taksirle öldürme suçuna ilişkin olarak TCK’nın 85. maddesi, “Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmünü içermektedir. Fiilin sonucunda birden fazla kişinin ölmesi veya yaralanması durumunda ceza, iki yıldan on beş yıla kadar çıkmaktadır. Grand Kartal Otel yangınında yaşanan can kayıpları dikkate alındığında, otel işletmecileri ve yetkililerin bu suç kapsamında sorumlu tutulmaları olasıdır.
• TCK Madde 257: Görevi Kötüye Kullanma: TCK’nın 257. maddesi uyarınca, “Kanunun belirlediği esaslara aykırı olarak görevini kötüye kullanan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Yangın güvenliği denetimlerini yerine getirmeyen kamu görevlileri bu kapsamda yargılamaya tabi tutulabilir.

C. Hukuki Sorumlulukların Tazminat Hukuku Yönünden Değerlendirilmesi

• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 49: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) Madde 49: TBK’nın 49. maddesi uyarınca, “Hukuka aykırı bir fiil ile başkasına zarar veren kişi, bu zarara sebebiyet vermekten sorumludur.” Yangında hayatını kaybeden kişilerin mirasçıları ve zarar gören diğer kişiler, otel işletmesi ve ihmalde bulunan kamu görevlileri aleyhine maddi ve manevi tazminat davaları açabilirler. Yargılama süreçlerinde zarar gören tarafların delil toplama yükümlülüğü önem arz etmektedir.
• TBK Madde 71: Tehlike Sorumluluğu: Tehlikeli faaliyetlerde bulunan kişiler, kusurları bulunmasa dahi meydana gelen zarardan sorumlu tutulurlar. Otel işletmecileri, yangının çıkış nedeninden bağımsız olarak tehlike sorumluluğu ilkesi gereği zarardan sorumlu tutulabilir. Bu kapsamda, otel işletmecilerinin gerekli önleyici tedbirleri alıp almadıkları yargılama aşamasında belirleyici olacaktır.

III. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Grand Kartal Otel yangını, yangın güvenliği konusunda mevzuatın ve denetim mekanizmalarının etkinliğinin sorgulanmasını zorunlu kılmıştır. Bu tür trajedilerin önlenmesi için:

• Otel işletmecilerinin, müdürlerinin ve sahiplerinin yangın güvenliği konusundaki sorumluluklarını eksiksiz yerine getirmesi,
• Kamu kurumlarının denetim yükümlülüklerini ihmal etmemesi, belirlenen eksikliklerin giderilmesi konusunda gerekli mercilerle iletişim halinde olması,
• Yasal düzenlemelerin güncellenerek daha etkin bir denetim mekanizması kurulması ve bu mekanizmanın acil şekilde uygulamaya konulması gerekmekte,
• Yangın güvenliği eğitimlerinin yaygınlaştırılması ve bilinçlendirme kampanyalarının artırılması.

Bu olay, kamu güvenliği açısından denetim mekanizmalarının ve yasal düzenlemelerin ne kadar kritik olduğunu bir kez daha göstermiştir. Hukuki sürecin dikkatle izlenmesi ve ihmallerin hukuka uygun şekilde cezalandırılması, adaletin tecellisi ve benzer olayların önlenmesi açısından önemlidir. Bunun yanı sıra, yangında zarar gören kişilerin maddi ve manevi zararlarının tazmin edilmesi ve ihmallerin hukuka uygun şekilde cezalandırılması, adaletin sağlanması ve benzer olayların önlenmesi açısından önem arz etmektedir. Yangın güvenliği mevzuatının sadece kağıt üzerinde kalmaması, etkin denetim ve uygulamalarla desteklenmesi gerekmektedir.