Madde 156- (1) Bedelsiz kalmış bir senedi kullanan kimseye, şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.
SENET NEDİR?
Senet, bir vakanın delilini teşkil etmek üzere bir kişi veya kurum tarafından imzalanan veya inkar edilmez şekilde onaylanan ve imzalayanın aleyhine delil teşkil eden yazılı belgedir. Bu anlamda senet, iki tarafın da imza atarak onayladığı bir kontrat (akit)’ten farklıdır. Senet genelde bir mali borçlanma veya mülkiyet ilişkisinin tapu, hissedarlık kabulü şeklindedir.
BEDELSİZ SENET, BEDELSİZ SENEDİ KULLANMA
Bedelsiz senedi kullanma suçunun oluşabilmesi için; sanığın elinde borçlusunca bedelinin tamamı yada kısmen ödenmiş bir senet olmalı ve bunu kısmen veya tamamen ödenmemiş gibi tahsile sokması veya bir başkasına devretmesi gerekmektedir. Borcun bir bölümü ödenmiş ve geri kalan miktar için elinde tuttuğu senedi, tümü veya kalandan fazla miktarı için kullanan sanığın fiili de bedelsiz senedi kullanma suçunu oluşturacaktır.
ŞİKAYET, UZLAŞMA, ZAMANAŞIMI
Bedelsiz senedi kullanma suçu, şikayete tabi suçlar arasında yer almaktadır. Şikayet başvurusu olmadan savcılık resen soruşturma açamaz. Şikayet süresi, mağdurun senedin fail tarafından kullanıldığını öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Mağdurun süresinde şikayet etmemesi halinde şikayet hakkı ortadan kalkar. Şikayetten vazgeçme, kamu davasının düşmesi sonucunu doğurur.
Bedelsiz senedi kullanma suçu, uzlaşmaya tabi suçlar arasındadır. Bu sebeple savcılık soruşturmaya değer bir olay olduğunda öncelikle bunu uzlaştırma kurumuna göndermelidir.
Bedelsiz senedi kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içerisinde dava açılmazsa dava zamanaşımına uğrar.
Bedelsiz senedi kullanma suçu hakkında yargılama yapma görevi asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
ADLİ PARA CEZASI
Adli para cezası bazı suç tipleri için hapis cezasının para cezasına çevrilmesi şeklinde görülürken, bazı suçlarda hapis cezasıyla beraber uygulanır. Bedelsiz senedi kullanma suçunda hapis cezası adli para cezasına çevrilemez çünkü kanun hapis cezası ve adli para cezası diyerek ikisinin de aynı anda uygulanacağını vurgulamıştır.
ŞAHSİ CEZASIZLIK SEBEBİ
Bu suçun;
- a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
- b) Üst soy veya alt soyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat
edinen veya evlatlığın,
- c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta
beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı,
hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde;
ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
YARGITAY KARARLARI
“Somut olayda; sanığın aşamalardaki çelişkili anlatımları ve tevil yollu ikrarı karşısında, borcun bir bölümünün ödendiği kanaatinin oluşmasına karşılık senedin kalandan fazla miktarı için tahsile konulduğu anlaşılmakla bedelsiz senedi kullanma suçunun unsurları ile sabit olduğu olayda, sanığın eyleminin 6763 sayılı yasa ile uzlaşma kapsamına alınan TCK’nın 156/1 maddesinde düzenlenen bedelsiz senedi kullanma suçunu oluşturacağı gözetilmeksizin, sanık hakkında yetersiz gerekçe ile yazılı şekilde hüküm kurulması, bozmayı gerektirmiş…” (YAR. 15. Ceza Dairesi, 2017/31201 E., 2020/5056 K., 08/06/2020)
“Sanık ile katılanlar arasında düzenlenen kira sözleşmesine istinaden katılanlar tarafından sanığa teminat senedi verildiği ve verilen bu teminat senedi bedelsiz kaldığı halde sanık tarafından icra takibine konularak bedelin tahsil edildiği ve sanığın bu şekilde bedelsiz senedi kullanma suçunu işlediği iddia olunan olayda: senedin katılanlar tarafından teminat senedi olarak aralarında düzenlenen kira sözleşmesi gereği sanığa verildiği ve taraflar arasındaki uyuşmazlığın hukuki ihtilaf mahiyetinde olduğu bu nedenle bedelsiz senedi kullanma suçunun unsurlarının oluşmadığı…”(YAR. 15. Ceza Dairesi ,2014/12481 E. , 2017/5558 K., 06/02/2017)
“Sanık …’in ….nin ve bu şirkete bağlı olarak kurulan … … dershanesinin sorumlu müdürü ve yetkilisi olduğu, dershaneye çocuklarını kaydettiren katılanlar ….’den 600TL tutarlı, … … 1.500 TL tutarlı, müşteki …’den 1.600 TL. tutarlı, bono aldığı, katılanlardan … … dershane öğretime başlamadan önce coçuğunun kaydını sildirdiği, sanığın 2007 yılı Nisan ayı içerisinde dershaneyi kapatarak müşteki … ve katılan …’e borçları kalmadığına ilişkin yazı verdiği, bu şekilde sanığın katılanlardan aldığı senetlerin bedelsiz kaldığı halde, katılan … … aldığı senedi, …’a, müşteki … ve katılan …’ten aldığı senetleri de …’ya ciro ederek icra takibine konulmasını sağlamaktan ibaret eyleminin bedelsiz senedi kullanma suçunu oluşturduğu…” (YAR. 15. Ceza Dairesi, 2013/77 E., 2014/14335 K, 10.09.2014 )
“Somut olayda; katılanların sanıktan 550 TL bedelle televizyon alıp, karşılığında suça konu 550 TL’lik senedi verdikleri, taksitli alışveriş kartı içeriği ve sanığın da ikrarından anlaşılacağı üzere borçlarını taksitler halinde ödemelerine rağmen, senet bedelinin tahsili için icra yoluna başvuran sanığın, bedelsiz senedi kullanma suçundan mahkumiyetine dair kabulde isabetsizlik görülmemiştir.” (YAR. 15. Ceza Dairesi.2011/21700 E. , 2013/5803 K., 01.04.2013)
“Somut olayda; katılanın borcundan dolayı sanığa 6.550.000.000. TL tutarında senet verdiği ve bu senedin bir kısmını ödediği, ödenen bu kısımların sanık tarafından kurşun kalemle senedin arkasına yazıldığı, sanığın bir kısmı ödenmeyen bu senede dayalı olarak senedin tamamı üzerinden katılan aleyhine icra takibi yaptığı olayda “bedelsiz senedi kullanma” suçunun oluştuğuna yönelik kabulde bir isabetsizlik görülmemiştir.” (YAR. 15. Ceza Dairesi, 2011/20330 E. ,2013/4822 K., 14/03/2013)
