Madde 172- (1) Bir başkasını sağlığını bozmak amacıyla ve bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olacak surette radyasyona maruz bırakan veya radyasyon yayma suçu işleyen kişi, üç yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
BBu suçun temel unsuru, bir kişiyi radyasyona maruz bırakmaktır. Ancak bu suçun oluşması için failin, mağdurun sağlığını bozma kastıyla hareket etmiş olması şarttır. Aynı zamanda, bu fiilin cezalandırılabilmesi için mağdurun maruz kaldığı radyasyonun sağlığı bozacak nitelikte ve miktarda olması gerekir. Bu nedenle, söz konusu suç, “somut tehlike suçu” kategorisinde değerlendirilmektedir.
Radyasyonun insan sağlığı üzerindeki etkileri oldukça ciddi ve uzun vadeli sonuçlara yol açabileceğinden, bu suç, bireylerin temel yaşam hakkını ve sağlık hakkını korumayı hedefler. Failin kastı ve radyasyonun etkileri, mahkemede değerlendirilecek önemli unsurlar arasında yer alır.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasında düzenlenen fiilin, belirsiz sayıda kişiye karşı işlenmesi halinde, suçun cezası daha ağırdır. Bu durumda, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmedilir. Çok sayıda kişiyi etkileyen durumlarda, suçun ağırlığı göz önünde bulundurularak ceza artırılır.
“Mahkemece, eylemin özen yükümlülüğünden kaynaklandığı kabul edilmesine karşın, TCK’nın 172/4. maddesi tartışılmadan kast öğesinin oluşmadığı kabul edilmiş ise de, Atom Enerjisi Kurumunun yazısında kaybolan cihazın düşüp parçalanması durumunda radyasyon yayabileceğinin belirtilmesi ve araca yüklenen cihazın ne şekilde kaybolduğunun sübuta ermemesi karşısında, hükmün sonucu itibariyle yerinde bulunduğu kabul edilmekle..”(Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2010/21210 E. , 2012/30478 K., 17.12.2012) (3) Bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığına önemli ölçüde zarar vermeye elverişli olacak biçimde radyasyon yayan veya atom çekirdeklerinin parçalanması sürecine etkide bulunan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu fiiller dolayısıyla cezai hükmü edebilmek için yayılan veya oluşturulan radyasyonun bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığına önemli ölçüde zarar vermeye elverişli olacak miktarda olması gerekir.
“Radyasyon yayılmasına veya atom çekirdeklerinin parçalanması sürecine, bir laboratuvar veya tesisin işletilmesi sırasında gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak neden olan kişi, fiilin bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığına önemli ölçüde zarar vermeye elverişli olması halinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bir suçun taksirli halinin cezalandırılabilmesi için kanunda açıkça taksirli halinin düzenlenmiş olması gerekir. Radyasyon yayma suçu açısından taksirli hali düzenlenmiştir
(3) Bir başkasının hayatına, sağlığına veya malvarlığına önemli ölçüde zarar verebilecek şekilde radyasyon yayan ya da atom çekirdeklerinin parçalanması sürecine müdahale eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun oluşabilmesi için yayılan radyasyonun ya da atom çekirdeklerinin parçalanmasının doğrudan bir tehlike arz etmesi gereklidir. Radyasyonun zarar verici etkisi kanıtlanabilir olmalıdır.
(4) Bir laboratuvar veya tesisin işletilmesi sırasında gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareket edilerek radyasyon yayılmasına veya atom çekirdeklerinin parçalanmasına sebebiyet verilmesi, fiilin bir başkasının hayatına, sağlığına veya malvarlığına önemli ölçüde zarar verebilecek nitelikte olması durumunda, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu fıkra, suçun taksirle işlenmesini de kapsar. Taksirli suçlar yalnızca kanunda açıkça düzenlenmişse cezalandırılır ve radyasyon yayma suçu taksirli haliyle de cezalandırılabilir.
ŞİKAYET, ZAMANAŞIMI, MAHKEME
Radyasyon yayma suçu şikayete tabi bir suç değildir. Bu nedenle, şikayetten vazgeçmekle ceza davası düşmez. Herhangi bir şekilde suçun işlendiği savcılık tarafından öğrenildiğinde kendiliğinden soruşturma başlatılır. Suçun dava zamanaşımı süresi 1 ve 2. fıkralar açısından 15 yıl, 3 ve 4. fıkralar açısından ise 8 yıl olup, suçun işlendiği tarihten itibare bu süreler geçmeden işlenen suç savcılığa bildirilmelidir. Aksi takdirde, dava zamanaşımı süresi olacağından suç ile ilgili soruşturma yapılamayacaktır. Radyasyon yayma suçu için yargılama yapmaya görevli mahkeme TCK 172. Maddenin 1. veya 2. fıkrası söz konusu ise Ağır Ceza Mahkemesi 3. veya 4. fıkrası söz konusu ise Asliye Ceza Mahkemesidir.
UZLAŞTIRMA
Radyasyon yayma suçu, uzlaştırma kapsamına giren suçlardan değildir. Bu nedenle, soruşturma aşamasında savcılık veya kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından dosya uzlaştırma bürosuna gönderilemez. Suçun niteliği gereği, uzlaşma sağlanması mümkün değildir.
Bu düzenleme, hem bireylerin temel haklarını korumayı hem de toplum sağlığına yönelik riskleri minimize etmeyi hedefleyen önemli bir hukuki çerçeve sunmaktadır. Radyasyonun tehlikeleri göz önüne alındığında, bu suçun işlenmesi ciddi sonuçlar doğurabilir ve bu nedenle cezalandırma süreci titizlikle yürütülmelidir.
